Jakie są główne przyczyny powstawania wad zgryzu?
Wymienia się różnorodne przyczyny wad zgryzu. Nabyte wady zgryzu, stanowiące najliczniejszą grupę, powstają w ciągu pierwszych lat życia dziecka. Do czynników prowadzących do nieprawidłowego ustawienia zębów należą: używanie nieprawidłowych smoczków, oddychanie przez usta, ssanie kciuka czy wargi, oraz przedwczesna utrata zębów mlecznych spowodowana urazami i przede wszystkim próchnicą. /Utrata zębów mlecznych przed okresem ich prawidłowej wymiany prowadzi do zahamowania wzrostu szczęk i spowodowanego brakiem wystarczającej ilości miejsca nieprawidłowego ustawienia zębów stałych.
Jak i kiedy zapobiegać powstawaniu wad zgryzu?
Zapobieganiem powstawaniu wad zgryzu należy zająć się od pierwszych dni życia dziecka. Warto zwrócić uwagę na:
- sposób i czas karmienia dziecka (piersią czy butelką),
- stosowanie odpowiednich smoczków uspokajających,
- wczesne wprowadzanie karmienia łyżeczką,
- przyzwyczajanie dziecka do gryzienia i żucia twardych pokarmów.
Zadaniem trudnym, wymagającym cierpliwości, lecz niezwykle ważnym jest niedopuszczanie do powstawania złych nawyków i odzwyczajanie od nich (np. ssanie palca, warg, gryzienie ołówków itp.). Ze względu na znaczenie próchnicy w powstawaniu wad zgryzu szczególnej wagi nabiera dbałość o zęby mleczne od pojawienia się ich w jamie ustnej do samoistnej utraty.
Kiedy należy zgłosić się z dzieckiem do ortodonty?
Istnieje wiele sytuacji, które powinny skłonić opiekuna do zgłoszenia się z dzieckiem do ortodonty. Najważniejsze to:
- przedwczesna utrata zębów mlecznych
- nawyk ssania palca lub smoczka u dziecka powyżej 3 roku życia
- wada wymowy
- niechęć dziecka powyżej 3 roku życia do gryzienia twardych pokarmów
- zmiany w wyglądzie twarzy dziecka niepokojące rodzica (np. asymetria twarzy, wyraźnie cofnięta lub wysunięta bródka)
- odwrotne zachodzenie zębów – ząb dolny zachodzi na górny.
Dlaczego leczenie dzieci jest ważne?
Leczenie ortodontyczne dzieci jest konieczne, ponieważ wady zgryzu cechuje to, iż nie cofają się same, przeciwnie wraz ze wzrostem dziecka pogłębiają się. Nie bez znaczenia jest fakt, że krzywe zęby mogą być od najmłodszych lat źródłem kompleksów u dzieci, trudniej je oczyszczać (większa skłonność do próchnicy i chorób dziąseł) a nieprawidłowy zgryz sprzyja powstawaniu wad wymowy. Leczenie ortodontyczne dzieci jest szybsze niż u dorosłych, a rozpoczęte w odpowiednim czasie niejednokrotnie pozwala na uniknięcie usuwania zębów stałych z powodu wskazań ortodontycznych i zapobieganie powikłaniom wad zgryzu.
Czy istnieją ograniczenia wiekowe leczenia ortodontycznego?
Wiek nie stanowi bariery w leczeniu ortodontycznym. Leczenie można rozpocząć w każdym wieku dobierając odpowiednie metody lecznicze. Warunkiem koniecznym jest jednak obecność wystarczającej ilości i jakości kości, brak ostrych stanów zapalnych przyzębia oraz wyleczenie wszystkich zębów, brak osadu i kamienia nazębnego.
Kiedy osoba dorosła powinna zgłosić się do ortodonty?
Pacjenci dorośli podejmują często decyzję o rozpoczęciu leczenia ortodontycznego ze względów estetycznych. To istotny powód, lecz wymienia się również inne:
- ścieranie się zębów
- bóle głowy w okolicach skroni, uszu i karku niewiadomego pochodzenia
- trudności z szerokim otwieraniem ust i uczucie zmęczenia mięśni twarzy (zwłaszcza rano)
- wydłużanie się koron zębów
- tłoczenie się zębów (zwłaszcza w okresie wyrzynania się zębów ósmych)
- rozchwianie się zębów pojedynczych lub grup
- wrażenie szybkiego starzenia się twarzy w okolicach kątów ust.
Jakie korzyści daje leczenie ortodontyczne dorosłych?
Skutecznie przeprowadzone leczenie ortodontyczne dorosłych pacjentów zapewnia:
- poprawę wyglądu i samopoczucia, a przez to większą pewność siebie
- łatwiejsze oczyszczanie zębów, co zmniejsza skłonność do próchnicy, odkładania się kamienia nazębnego i paradontozy
- poprawa jakości żucia, co ma bezpośredni wpływ na pracę przewodu pokarmowego
- opóźnienie się starzenia twarzy
- poprawa wymowy
- likwidacja dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych oraz związanych z tym dolegliwości bólowych głowy
- swobodny, pełny uśmiech.
Jak należy się przygotować do leczenia ortodontycznego?
Przed leczenie ortodontycznym, szczególnie aparatami stałymi, wszystkie zęby muszą być wyleczone, bez osadu i kamienia nazębnego a dziąsła bez objawów zapalenia (rozpulchnienie, zaczerwienienie, krwawienie, bolesność).
Czy leczenie ortodontyczne jest bolesne?
W przypadku leczenia aparatem stałym zaraz po jego założeniu oraz kilka dni później (drugi, trzeci dzień) może pojawić się uczucie dyskomfortu, a nawet ból, szczególnie przy gryzieniu twardych pokarmów. Objawy te powinny jednak ustąpić w ciągu tygodnia od rozpoczęcia leczenia a przyzwyczajenie się do aparatu zajmuje zwykle kilka dni. Podobne odczucia, lecz o mniejszym natężeniu mogą wystąpić po aktywacji aparatu. Odstające elementy aparatu mogą drażnić błonę śluzową policzków i warg, ale znakomitym remedium na te uciążliwość jest specjalny wosk, który przykleja się do aparatu, a błona śluzowa szybko przyzwyczaja się do nowych warunków.
Czy w trakcie noszenia aparatu stałego należy zmienić nawyki higieniczne?
W przypadku użytkowania aparatów ruchomych sposób oczyszczania zębów nie odbiega od podstawowych zasad higieny. Odrębnym problemem jest utrzymanie w czystości samego aparatu, który należy czyścić osobną szczoteczką do zębów lub specjalną szczoteczką do protez, z użyciem pasty do zębów lub mydła w płynie. Natomiast czyszczenie zębów, do których przyklejony jest aparat stały wymaga większej dokładności. Wskazane jest również korzystanie, w odstępach kilkumiesięcznych, z profesjonalnego czyszczenia zębów i fluoryzacji w gabinecie.
Czy aparaty stałe mogą uszkadzać zęby?
Aparaty stałe nie powodują uszkodzeń zębów! Jedynie nieprzestrzeganie prawidłowych zasad higieny przez pacjenta, w nowych warunkach, może prowadzić do odwapnień szkliwa i rozwoju próchnicy.
Czy użytkowanie aparatów stałych wiąże się ze zmianą diety?
W początkowym okresie leczenia, bezpośrednio po założeniu aparatu stałego, w związku z wrażliwością zębów na nagryzanie, wskazane jest ograniczenie się do spożywania miękkich pokarmów. Podczas całego leczenia należy unikać pokarmów bardzo twardych, ciągnących i lepkich (szczególnie orzechów, gumy do żucia czy cukierków typu toffi). Pokarmy te mogą uszkadzać aparat, co wydłuża i komplikuje leczenie oraz utrudniać oczyszczanie zębów. Wybór zamków estetycznych wiąże się z koniecznością ograniczenia spożywania dużych ilości mocnej kawy, herbaty, niektórych soków (np. z czarnej porzeczki) i potraw (np. curry) oraz palenia papierosów. Produkty te sprzyjają tworzeniu się trudnego do usunięcia osadu.
Czy konieczne jest założenie aparatów stałych na oba łuki zębowe?
Ostateczna decyzja w tej sprawie należy do ortodonty, który po przeanalizowaniu wyników badań, rodzaju wady zgryzu i zapoznaniu się z opinią pacjenta, stwierdza czy do osiągnięcia satysfakcjonujących rezultatów leczenia konieczne jest założenie aparatów na oba łuki zębowe.
Czy istnieją aparaty niewidoczne?
W grupie aparatów tradycyjnych nie ma aparatów stałych całkowicie niewidocznych. Są natomiast dostępne aparaty estetyczne z zamkami w kolorze zębów (ceramiczne) bądź całkowicie przezroczystymi (z czystego monokrystalicznego szafiru) oraz łuki w kolorze zębów.
Co wpływa na efekt leczenia ortodontycznego?
Na efekty leczenia wpływają:
- rodzaj wady zgryzu
- wiek pacjenta
- rodzaj zastosowanego aparatu
- poziom higieny jamy ustnej
- regularność zgłaszania się na wizyty kontrolne w umówionych terminach.